امکان سنجی احداث کریدور شمال به جنوب ترانزیت کالا و سوخت با توجه به ژئوپولیتیک ایران و تاثیر آن بر اقتصاد ایران

با توجه به این که کشور ایران از نظر بالقوه دارای شبکه ارتباطی در زمینه حمل و نقل می باشد و از اشکال چند وجهی این صنعت نظیر، راه آهن- جاده- بزرگراه-خطوط هوائی و تا حدودی دریائی بهره مند می باشد ولی متاسفانه تاکنون نتوانسته است نسبت به جلب نظر این صنعت در منطقه گام بردارد. البته پروژه های نیمه تمام و عدم بهبود زیر ساختهای این بخش و سیاستهای جهانی و اقتصادی همه و همه در دستیابی به موفقیت بی تقصیر نبوده اند. شاید شناخت اثرات و فواید و بررسی دقیق و همه جانبه آثار اقتصادی طرحهای این چنین بر اقتصاد کشور می تواند در تقویت انگیزه ملی دستگاههای اجرائی تاثیراتی مثبت و رو به جلو داشته باشد. رشد فرآیند اقتصاد در کشورهای شرق و جنوب آسیا ازیک سو و نیاز روز افزون کشورهای آسیای میانه برای دسترسی به آبهای آزاد از سوی دیگر باعث گردیده تا ایران بار دیگر مورد توجه بیش از بیش واقع گردد. مسیرهای ارتباطی موجود در حال حاضر که افغانستان و پاکستان را در بر می گیرد از عدم امنیت سیاسی، اقتصادی و فیزیکی زخم های فراوانی را بر خود دیده است. جمهوری اسلامی ایران با قرار گرقتن در مسیر انتقال 75 درصد مخازن نفت و گاز جهان کوتاه ترین مسیر دارا می باشد. اهمیت ژئواکونومی ایران برای منطقه آسیای مرکزی به حدی بالاست که کارشناسان جهان و استراتژیهای توسعه نقش رهبری و پیش تازی ایران را برای آسیای میانه محرز می دانند. امکان دسترسی به آبهای آزاد جهان یکی از عوامل رشد اقتصادی کشورها می باشد. فرصت طلائی ترانزیت سوخت از کشور ایران به دلیل وجود ذخایر نفت و گاز آسیای میانه ( ترکمنستان، قزاقستان و تا حدودی ازبکستان) همچنین عواملی نظیر حضور ایران در سازمان اقتصادی اکو و موقعیت ترانزیتی که ایران از آن برخوردار است. کشورهای نفت خیز همسایه شمالی ایران را بر آن داشته تا از طریق خطوط راه آهن و جاده امکان دسترسی به بنادر شهید رجائی و امام خمینی واقع در خلیج فارس و در نتیجه آبهای آزاد از طریق ایران را مغتنم شمارند. بندر چابهار نیز به عنوان تنها بندر تجاری سواحل شرقی کشور که به دریای عمان راه داشته و با عنایت به این موضوع که نزدیکترین بندر به جمهوریهای قزاقستان-ترکمنستان و ازبکستان است می تواند سهم مناسبی از ترانزیت سوخت این کشورها را به عهده بگیرد. از طرف دیگر حجم تولید کالاهای مختلف در جنوب شرق آسیا و امکان مبادله سریع انها با اروپا باز هم نقش کشور ایران را در این میان بیشتر از پیش آشکار می سازد. امروزه صنعت حمل و نقل و ترانزیت کالا یکی از پرسودترین تجارت ها در دنیا به شمار می رود و طبعاً کشورهایی که در مسیر کریدورهای ترانزیتی قرار می گیرند می توانند بیشترین بهره را از این تجارت ببرند. در حال حاضر حجم گردش پول حاصل از انتقال کالا و انرژی بین آسیا و اروپا 1500 میلیارد دلار در سال است که 120 میلیارد آن به حمل و نقل مربوط می شود. در نظر گرفتن درآمد بالقوه 005/0 از 120 میلیارد دلار ترانزیت کالا بین آسیا و اروپا خود موید این نکته است که بهره گیری از این فرصت طلائی سهم بسزائی در کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی و شکوفائی اقتصادی دارد. اگر چه بنا به اظهار کارشناسان رسیدن به این سطح از درآمد را بعلت ظرفیت فعلی ناوگان ترانزیتی کشور، و حرکت کند کشور در روند برطرف سازی مشکلات در کوتاه مدت، کاری غیر عملی و غیر ممکن می باشد و هم اکنون درآمد سالیانه ایران از ترانزیت کالا و سوخت حدود 5/0 میلیارد دلار است و کسب درآمد 1 الی 5/1 میلیارد دلار در سال با وضع کنونی موفقیت بسیار بزرگی می باشد ولی می توان با اجرای صحیح برنامه توسعه و استفاده از پتانسیل های کشور و رفع مشکلات و موانع پیشرو با تدوین برنامه های راهبردی در بلند مدت به کسب درآمد 5 الی 6 میلیارد دلاری در سال امیدوار بود. بعقیده کارشناسان صنعت حمل و نقل صنعت برتر جهان پس از صنعت گردشگری در چند سال آینده خواهد بود و بدیهی است که بدون رشد و توسعه صنعت حمل و نقل به عنوان یکی از عوامل موثر بر صنعت گردشگری، توسعه و گسترش گردشگری نیز غیر ممکن به نظر می رسد لذا بسط و توسعه این صنعت در کشورهای در حال توسعه نظیر ایران که دارای امکانات بالقوه و بالفعل بسیار مناسبی جهت گردشگری می باشد ضروری به نظر می رسد.